علی باریکلو؛ مسلم ثروتی؛ پریسا علمداری
چکیده
خاک‌های سدیمی به‌دلیل درصد بالای سدیم تبادلی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی نامطلوبی دارند. این مشکل منجر به کاهش ظرفیت آب قابل استفاده و کاهش رشد گیاهان می‌شود. برای اندازه‌گیری درصد سدیم تبادلی نیاز به اطلاع از مقدار ظرفیت تبادل‌کاتیونی است. اما اندازه‌گیری آن پرهزینه بوده و زمان بر نیز می‌باشد. بنابراین، اندازه‌گیری آن با استفاده ...
بیشتر
خاک‌های سدیمی به‌دلیل درصد بالای سدیم تبادلی ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی نامطلوبی دارند. این مشکل منجر به کاهش ظرفیت آب قابل استفاده و کاهش رشد گیاهان می‌شود. برای اندازه‌گیری درصد سدیم تبادلی نیاز به اطلاع از مقدار ظرفیت تبادل‌کاتیونی است. اما اندازه‌گیری آن پرهزینه بوده و زمان بر نیز می‌باشد. بنابراین، اندازه‌گیری آن با استفاده از ویژگی‌های زودیافت خاک ضروری است. هدف از انجام این پژوهش توسعه یک مدل هوشمند بر اساس هوش مصنوعی و با استفاده از مدل تلفیقی عصبی- فازی همراستا (CANFIS) برای تخمین درصد سدیم تبادلی در جنوب شرقی استان آذربایجان شرقی است. در این رابطه 209 نمونه خاک به‌صورت شبکه‌بندی منظم (250×250 متر) از عمق صفر تا 25 سانتی‌متری برداشت و برای اندازه‌گیری درصد سدیم تبادلی و برخی دیگر از عوامل تأثیرگذار بر روی آن به آزمایشگاه منتقل شد. نتایج نشان داد که به‌ترتیب نسبت جذب سدیم (961/0)، هدایت الکتریکی (808/0)، pH (638/0)، مقدار رس (524/0)، شن (482/0) و سیلت (389/0) بیشترین تأثیر را در تخمین درصد سدیم تبادلی خاک دارند. در این پژوهش رابطه بین درصد سدیم تبادلی و نسبت جذب سدیم با ضریب تبیین 91/0 محاسبه شد. مدل CANFIS با ورودی‌های انتخاب شده از آنالیز به مؤلفه‌های اصلی مشتمل بر نسبت جذب سدیم، هدایت الکتریکی، واکنش خاک دارای کارائی بیشتری نسبت به مدل CANFIS با پنج ورودی نشان داد. طوری‌که آماره‌های جذرمیانگین مربعات خطا و ضریب تبیین برای مدل مناسب‌تر و به‌ترتیب 0/1 و 96/0 محاسبه شد. نتایج موید کارایی بالای شبکه‌های عصبی - فازی در تخمین درصد سدیم تبادلی است.
